Briisgau

Dialäkt: Markgräflerisch (Ebringe)

De Brisgau isch e Landschaft in Bade-Württeberg in Dytschland.

Luftbild vum Brisgau ufgnu bi ere Ballonfahrt, im Vordergrund d Ortschafte vu Rütti, March un Friburg-Hochdorf

Im früehe Middelalter het dr Brisgau zue dr alemannische Gaue am Oberrhi ghört un het ursprünglich vum Rhikni bi Basel bis zum Flüssli Bliiche zwische Kenzige un Herbolze greicht. Im Norde het dr Brisgau an die alemannisch Gaugrafschaft vu dr Mortenau (hüt Ortenau) gränzt. Dr Namme vum Brisgau laitet sich vu dr Stadt Brisach am Rhi ab.

D Region reicht vum Rhi bis in dr Schwarzwald. Zentrum vu dr Region isch Friburg. Es handlet sich um die klimatisch wärmst Region in Dytschland, die middler Johrestemperatur lit bi 11° Celsius, die durchschnittlich Niderschlagsmengi bi ca. 900 mm je m² am Westhang vum Schwarzwald (dytlich wäniger in dr Rhiebeni).

Dr Brisgau umfasst:

• d Rhiebeni, wo hauptsächlich Fruucht, Welschchorn sowie Sonderkulture (Spargle, Erdbeere, früeher vilfach au Tubak) abaut wird
• s Wii- un Obstbaugebiit vu dr Vorberg vum Schwarzwald un vum Kaiserstuehl
• d Westhäng vum südliche Schwarzwald.

Nooch dr Reformation sin die evangelisch worrene Ortschafte vum Brisgau als Markgräflerland zämmegfasst worre, wil si under dr Herrschaft vu dr Markgrafe vu Bade gstande sin. Wil lediglich d Region südlich vu Mülle bis Basel gschlosse evangelisch worre isch, isch dr Region nördlich vu Mülle bis nooch Emmedinge hi ä Flicketeppich vu katholische un evangelische Ortschafte, also us Markgräflerland un Brisgau, gsi.

hütigi Abgrenzige

Dr Süddail vum Brisgau wird inzwische als Markgräflerland als aigeni Landschaft agsähe. S Wibaugebiit Brisgau umfasst die westliche Schwarzwaldhäng un Vorberg zwische Friburg un Herbolze. Degege sin dr Kaiserstuehl, dr Tuniberg un s'Markgräflerland eigeni Wibauregione.

D Abgrenzig vu Markgräflerland un Brisgau isch agsichts vu dr verwirrende historische Usgangslag dementsprechend underschidlich. So zellt sich Staufe us historische Gründ als ehemolige vorderöstriichische Verwaltigssitz zum Brisgau, degege betont s nördlicher gläge Ebringe eher dr Wiiabau un dorum – obwohl historisch au Brisgau – d Zueghörigkait zum Markgräflerland.

Vum Dialekt her miesst mer degege wiider dr Abgrenzig vum Wiibaugebiit folge, denn dr Brisgauer Dialekt isch Niider-, dr Markgräfler Dialekt degege Hochalemannisch.

einigi Ort im Brisgau (incl. nördl. Markgräflerland)

• Alt-Brisach
• Bad Chrozige
• Elzä
• Emmedinge
• Andinge
• Friburg im Brisgau
• Glotterdal
• Gottene
• Chenzige
• Obfige
• Nöieburg am Rhi
• Staufe
• Waldkilche
• Herbolze

Flüss im Brisgau

• Bliichi
• Brettebach
• Dreisam
• Elz
• Glotter
• Klemmbach
• Möhli
• Nöimage
• Rhi
• Wildi Guetach

Gebirge un Berg im Brisgau

• Kaiserstuehl
• Kandel
• Schimberg
• Schauinsland
• Schwarzwald
• Tuniberg

Lueg au Landchrais Brisgau-Hochschwarzwald

Weblink

 Commons: Briisgau – Sammlig vo Multimediadateie

• Landchreis Brisgau-Hochschwarzwald (breisgau-hochschwarzwald.de)
• Burge im Brisgau (breisgau-burgen.de)
• Brisgau-Gschichtsverei (breisgau-geschichtsverein.de)
• Info un Bilder yber dr Brisgau (der-breisgau.de)
• Gastgäber im Brisgau (breisgau-schwarzwald.de)
• Luftbildufnahme vum Breisgau un vum Kaiserstuehl (Memento vom 15. Mai 2016 im Internet Archive)
• D Umweltgeschicht vum Brisgau und vum Oberrhin uf mitwelt.org
• D`Verhunzung vum Brisgau – Flächeverbrüch, Heimedverluschd uf mitwelt.org
• Brisgau uf alemannische-seiten.de